HỎI – ĐÁP PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG
Câu hỏi của doanh nghiệp
Công ty TNHH TM&DV AX ký Hợp đồng lao động 36 tháng với bà L.T.H.M, chức danh Nhân viên – Vận động viên, thu nhập 12.000.000 đồng/tháng. Trong thời gian làm việc, Công ty đầu tư toàn diện vào hoạt động nghề nghiệp và hình ảnh của bà M: huấn luyện viên, sân bãi tập luyện, dinh dưỡng, đồng phục, tập huấn – thi đấu, truyền thông thương hiệu… Đồng thời, hai bên còn ký biên bản xác định bà M là người đại diện hình ảnh của Công ty.
Sau 04 tháng, bà M tự ý nghỉ việc mà không báo trước, gây gián đoạn kế hoạch truyền thông và thiệt hại đến hoạt động kinh doanh. Công ty muốn biết: có thể yêu cầu bà M bồi thường những khoản nào? Các khoản đầu tư cho huấn luyện – truyền thông – hình ảnh có thể đòi lại hay không?
Chuyên gia Viện Nghiên cứu Pháp lý & Công chúng ILPAI trả lời:
1. Việc bà M nghỉ việc có phải là đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật không?
Có. Theo Điều 35 Bộ luật Lao động 2019, người lao động làm việc theo hợp đồng xác định thời hạn 36 tháng phải báo trước tối thiểu 30 ngày. Việc bà M nghỉ ngay, không báo trước, là đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật theo Điều 40.
2. Công ty có quyền yêu cầu bà M bồi thường những khoản nào theo Bộ luật Lao động 2019?
Theo Điều 40 BLLĐ, người lao động nghỉ trái luật phải bồi thường:
(1) Nửa tháng tiền lương theo hợp đồng
→ Mức lương 12.000.000 đồng/tháng → Công ty có quyền yêu cầu 6.000.000 đồng.
(2) Tiền lương tương ứng với 30 ngày không báo trước
→ Vì bà M không báo trước, Công ty có quyền yêu cầu tiền lương của 30 ngày, tương đương 12.000.000 đồng.
(3) Chi phí đào tạo – nếu có Hợp đồng đào tạo nghề
Điều 62 quy định: người lao động chỉ phải hoàn trả chi phí đào tạo khi có Hợp đồng đào tạo nghề hợp lệ, ghi rõ chi phí – thời gian cam kết – nghĩa vụ hoàn trả.
→ Trong vụ việc này không có Hợp đồng đào tạo nghề, nên không thể yêu cầu bồi thường theo điều khoản này.
3. Công ty có được yêu cầu hoàn trả các khoản đầu tư về huấn luyện, truyền thông, quảng bá hình ảnh?
Không. Các khoản Công ty đã chi cho:
Công ty TNHH TM&DV AX ký Hợp đồng lao động 36 tháng với bà L.T.H.M, chức danh Nhân viên – Vận động viên, thu nhập 12.000.000 đồng/tháng. Trong thời gian làm việc, Công ty đầu tư toàn diện vào hoạt động nghề nghiệp và hình ảnh của bà M: huấn luyện viên, sân bãi tập luyện, dinh dưỡng, đồng phục, tập huấn – thi đấu, truyền thông thương hiệu… Đồng thời, hai bên còn ký biên bản xác định bà M là người đại diện hình ảnh của Công ty.
Sau 04 tháng, bà M tự ý nghỉ việc mà không báo trước, gây gián đoạn kế hoạch truyền thông và thiệt hại đến hoạt động kinh doanh. Công ty muốn biết: có thể yêu cầu bà M bồi thường những khoản nào? Các khoản đầu tư cho huấn luyện – truyền thông – hình ảnh có thể đòi lại hay không?
Chuyên gia Viện Nghiên cứu Pháp lý & Công chúng ILPAI trả lời:
1. Việc bà M nghỉ việc có phải là đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật không?
Có. Theo Điều 35 Bộ luật Lao động 2019, người lao động làm việc theo hợp đồng xác định thời hạn 36 tháng phải báo trước tối thiểu 30 ngày. Việc bà M nghỉ ngay, không báo trước, là đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật theo Điều 40.
2. Công ty có quyền yêu cầu bà M bồi thường những khoản nào theo Bộ luật Lao động 2019?
Theo Điều 40 BLLĐ, người lao động nghỉ trái luật phải bồi thường:
(1) Nửa tháng tiền lương theo hợp đồng
→ Mức lương 12.000.000 đồng/tháng → Công ty có quyền yêu cầu 6.000.000 đồng.
(2) Tiền lương tương ứng với 30 ngày không báo trước
→ Vì bà M không báo trước, Công ty có quyền yêu cầu tiền lương của 30 ngày, tương đương 12.000.000 đồng.
(3) Chi phí đào tạo – nếu có Hợp đồng đào tạo nghề
Điều 62 quy định: người lao động chỉ phải hoàn trả chi phí đào tạo khi có Hợp đồng đào tạo nghề hợp lệ, ghi rõ chi phí – thời gian cam kết – nghĩa vụ hoàn trả.
→ Trong vụ việc này không có Hợp đồng đào tạo nghề, nên không thể yêu cầu bồi thường theo điều khoản này.
3. Công ty có được yêu cầu hoàn trả các khoản đầu tư về huấn luyện, truyền thông, quảng bá hình ảnh?
Không. Các khoản Công ty đã chi cho:
- huấn luyện viên, sân bãi, chế độ dinh dưỡng;
- trang phục, tập huấn, thi đấu;
- truyền thông – quảng bá thương hiệu;
- xây dựng hình ảnh đại diện…
… không được xem là chi phí đào tạo nghề theo Điều 62 BLLĐ, mà được phân loại là chi phí sản xuất – kinh doanh.
Nếu không có hợp đồng dân sự độc lập (hợp đồng đại diện thương hiệu, hợp đồng tài trợ hình ảnh…) ràng buộc nghĩa vụ bồi thường, thì Công ty không có cơ sở pháp lý để yêu cầu hoàn trả các khoản đầu tư này.
4. Biên bản xác định bà M là “đại diện hình ảnh” có làm phát sinh nghĩa vụ bồi thường không?
Không, nếu biên bản này:
Nếu không có hợp đồng dân sự độc lập (hợp đồng đại diện thương hiệu, hợp đồng tài trợ hình ảnh…) ràng buộc nghĩa vụ bồi thường, thì Công ty không có cơ sở pháp lý để yêu cầu hoàn trả các khoản đầu tư này.
4. Biên bản xác định bà M là “đại diện hình ảnh” có làm phát sinh nghĩa vụ bồi thường không?
Không, nếu biên bản này:
- chỉ mang tính xác nhận vai trò,
- không quy định điều khoản trách nhiệm tài chính, không có cam kết bồi thường,
- không phải là hợp đồng dân sự độc lập về khai thác hình ảnh.
Do đó, Công ty không thể dựa vào biên bản này để đòi bồi thường các khoản đầu tư đã bỏ ra.
5. Tóm lại, Công ty có thể yêu cầu bà M bồi thường những khoản nào?
Công ty được yêu cầu:
5. Tóm lại, Công ty có thể yêu cầu bà M bồi thường những khoản nào?
Công ty được yêu cầu:
- 6.000.000 đồng (nửa tháng lương);
- 12.000.000 đồng (tiền lương tương ứng 30 ngày không báo trước).
Công ty không thể yêu cầu:
- Chi phí huấn luyện;
- Chi phí sân bãi, dinh dưỡng;
- Trang phục thi đấu;
- Chi phí tập huấn – thi đấu;
- Chi phí truyền thông, quảng bá hình ảnh;
- Khoản đầu tư cho vai trò đại diện thương hiệu.
6. Kiến nghị để tránh rủi ro trong tương lai
Viện ILPAI khuyến nghị doanh nghiệp nên:
Viện ILPAI khuyến nghị doanh nghiệp nên:
- Ký Hợp đồng đào tạo nghề khi đầu tư vào huấn luyện – chuyên môn.
- Ký Hợp đồng đại diện thương hiệu khi sử dụng hình ảnh người lao động.
- Cài điều khoản phạt vi phạm – bồi thường thiệt hại rõ ràng.
- Lưu đầy đủ chứng từ để làm cơ sở pháp lý.
