Khoảng trống pháp lý trong quản lý tiền ảo tại Việt Nam:
Theo góc nhìn nghiên cứu của Viện ILPAI, hiện nay Việt Nam chưa công nhận tiền ảo là phương tiện thanh toán hợp pháp, đồng thời chưa có quy định cụ thể về việc phát hành, giao dịch hay huy động vốn bằng tiền ảo.
Điều này khiến những mô hình như AntEx ( nếu có), rơi vào “vùng xám pháp lý”: Tiền ảo không được phép giao dịch như một loại tài sản tài chính. Nhưng cũng chưa bị cấm hoàn toàn trong hoạt động nghiên cứu, phát triển công nghệ blockchain.
Chính sự mập mờ này tạo điều kiện cho nhiều mô hình nửa công nghệ, nửa tài chính, dễ bị biến tướng thành huy động vốn trái phép. Người dân tưởng rằng mình đang “đầu tư công nghệ”, nhưng thực chất có thể đang cho vay không kiểm soát, tiềm ẩn rủi ro mất trắng.
Theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), tội lừa đảo chiếm đoạt là hành vi chiếm đoạt tài sản của người khác bằng thủ đoạn gian dối.
Vì vậy, việc cơ quan điều tra vào cuộc là cần thiết, không chỉ để làm rõ trách nhiệm cá nhân mà còn nhằm xây dựng nguyên tắc pháp lý cho thị trường tài sản số tại Việt Nam trong tương lai.
Bài học về truyền thông và trách nhiệm xã hội:
Một điểm đáng chú ý trong vụ việc là sức ảnh hưởng truyền thông cá nhân. Những livestream, phát ngôn và cam kết lợi nhuận của người có tầm ảnh hưởng đã khiến hàng nghìn người tin tưởng đầu tư, bỏ qua cảnh báo rủi ro.
Theo Viện ILPAI, đây là hệ quả của sự thiếu ranh giới giữa lời nói trên không gian mạng và trách nhiệm pháp lý. Trong “thời đại niềm tin số”, chỉ một phát ngôn của KOL hay doanh nhân có thể tác động đến hàng nghìn quyết định tài chính.
Câu thành ngữ “Ếch chết tại miệng” trong bối cảnh này mang hàm ý sâu sắc: Một lời nói sai sự thật trên mạng có thể trở thành bằng chứng chống lại chính người nói. Điều này nhắc nhở rằng tự do ngôn luận phải song hành với trách nhiệm pháp lý, nhất là khi phát ngôn có khả năng ảnh hưởng đến niềm tin và tài sản của công chúng.
Góc nhìn nghiên cứu pháp lý: cần khung luật rõ ràng, chế tài minh bạch
Từ vụ việc này, Viện Nghiên cứu Pháp lý & Công chúng ILPAI đề xuất ba hướng nghiên cứu và chính sách trọng tâm:
-
Xây dựng khuôn khổ pháp lý cho tài sản số và tiền ảo
Việt Nam cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn về phân loại, đăng ký, quản lý và thuế đối với các dự án tài sản số, để phân biệt giữa hoạt động công nghệ hợp pháp và mô hình huy động vốn trá hình. -
Cơ chế giám sát truyền thông đầu tư
Cần thiết lập quy định về minh bạch thông tin đầu tư trên mạng xã hội, tương tự như cơ chế quảng cáo tài chính tại các quốc gia OECD. Điều này giúp bảo vệ người tiêu dùng trước các “làn sóng truyền thông đầu cơ”. -
Giáo dục pháp luật cho nhà đầu tư và công chúng
ILPAI nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực pháp lý công dân - biết đọc hiểu hợp đồng, đánh giá rủi ro và nhận thức được giới hạn của pháp luật.
Một xã hội có hiểu biết pháp lý cao sẽ không dễ bị cuốn vào “giấc mơ làm giàu chỉ sau một đêm.”
Pháp luật - điểm dừng của mọi ảo tưởng:
Vụ việc liên quan đến Shark Bình là phép thử cho cả cá nhân lẫn hệ thống pháp lý.
Từ góc nhìn của Viện ILPAI, điều đáng giá nhất không nằm ở kết quả điều tra, mà ở thông điệp cảnh tỉnh gửi đến toàn xã hội: “Pháp luật luôn chậm hơn miệng nói - nhưng khi lên tiếng, đó sẽ là lời cuối cùng.”
Tác giả: TS. Thái Ngọc Sơn - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Pháp lý & Công chúng ILPAI
📞 Hotline tư vấn pháp lý: 0937.773.488
🌐 Website: www.ilpai.com
