Khi biết nhiều luật lại tìm cách né tránh - thực tế và bài học từ thủ tục hành chính

Trong xã hội hiện đại, luật pháp đóng vai trò không thể thiếu trong việc duy trì trật tự và đảm bảo sự công bằng cho mọi người. Tuy nhiên, một thực tế phức tạp là càng nắm rõ nhiều quy định pháp luật, con người lại càng có xu hướng tìm cách né tránh chúng trong thực tế. Điều này đặc biệt rõ ràng khi nói đến các thủ tục hành chính, nơi mà sự khác biệt giữa lý thuyết và thực tiễn trở nên nổi bật.
 

Theo luật định, các thủ tục hành chính phải được hoàn thành trong một khoảng thời gian nhất định. Ví dụ, thời gian giải quyết một hồ sơ có thể được quy định là 15 ngày làm việc. Mục tiêu của quy định này là đảm bảo tính hiệu quả, minh bạch và bảo vệ quyền lợi cho người dân, doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong thực tế, quá trình giải quyết thủ tục thường kéo dài hơn rất nhiều so với thời gian quy định. Từ việc chờ đợi sự phê duyệt của các cấp quản lý đến việc xử lý các hồ sơ phức tạp, thời gian thực tế có thể kéo dài từ vài tháng đến cả năm. Điều này khiến người dân và doanh nghiệp không chỉ bức xúc mà còn mất niềm tin vào hệ thống.
 

Có nhiều lý do cho sự chênh lệch này. Một phần là do sự thiếu hiệu quả trong quá trình làm việc của các cơ quan nhà nước. Đôi khi, một thủ tục bị trì hoãn do lỗi hệ thống hoặc do thiếu sự phối hợp giữa các đơn vị liên quan. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng trong nhiều trường hợp, việc kéo dài thủ tục còn có thể là kết quả của việc lạm dụng quyền lực từ phía cán bộ công chức. Họ có thể cố tình làm chậm trễ quá trình để người dân phải tìm đến những "cửa sau" để giải quyết vấn đề nhanh hơn, thông qua các hình thức không chính thức như "lót tay" hay "bôi trơn".
 

Điều này dẫn đến một hệ quả tiêu cực là nhiều người dân và doanh nghiệp bắt đầu tìm cách né tránh hoặc vượt qua các quy định pháp luật thay vì tuân thủ chúng. Họ có thể sử dụng mối quan hệ, chi tiền để đẩy nhanh quy trình, hoặc thậm chí tìm đến các cách làm không chính thống để đạt được mục tiêu. Hệ thống pháp luật dần bị suy yếu, tạo ra sự bất công trong xã hội khi những người có quyền lực hoặc tiền bạc lại được ưu tiên hơn so với những người tuân thủ luật pháp một cách chân chính.

Chúng ta có thể thấy rõ điều này qua những câu chuyện xảy ra hàng ngày. Ví dụ, việc làm sổ đỏ cho một mảnh đất, theo quy định, không nên kéo dài quá 30 ngày kể từ khi nộp đầy đủ hồ sơ. Nhưng trong thực tế, quá trình này thường bị kéo dài cả năm trời. Trong thời gian chờ đợi, không ít người đã phải "lót tay" để hồ sơ của họ được giải quyết nhanh hơn. Trong những trường hợp như vậy, luật pháp chỉ còn là hình thức, còn thực tế thì bị chi phối bởi những quy định không chính thức.
 

Điều này không chỉ làm suy yếu niềm tin của người dân vào hệ thống mà còn gây ra nhiều khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình hoạt động kinh doanh. Khi doanh nghiệp không biết chắc rằng các quy định pháp luật sẽ được thực thi đúng đắn hay không, họ phải đối mặt với nhiều rủi ro và không dám mạo hiểm đầu tư lớn. Điều này không chỉ gây tổn hại đến doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng xấu đến môi trường kinh doanh chung.

Ngoài ra, một vấn đề khác cũng đáng lo ngại là việc các doanh nghiệp thiếu kiến thức pháp lý dễ bị dẫn dụ vào những dự án không khả thi bởi những đối tượng tư vấn thiếu kiến thức thực tế. Nếu doanh nghiệp lơ ngơ, không hiểu rõ quy định và nhảy vào các dự án mà chỉ nghe theo lời những đối tượng này thì chẳng khác nào "ném muối xuống biển". Những hứa hẹn "làm nhanh, làm gọn" của các đối tượng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, khiến doanh nghiệp mất cả tiền bạc và uy tín. Thậm chí, trong một số trường hợp, họ có thể gặp rắc rối pháp lý kéo dài và bị phạt nặng nề vì vi phạm quy định.
 

Các đối tượng thường lợi dụng sự thiếu hiểu biết của doanh nghiệp để kiếm lợi bất chính. Họ hứa hẹn rút ngắn thời gian hoàn tất thủ tục, bỏ qua các quy trình pháp lý, khiến doanh nghiệp tưởng rằng mình đang đi đúng đường. Tuy nhiên, khi vấn đề phát sinh, doanh nghiệp mới nhận ra rằng mình đã vi phạm pháp luật, nhưng lúc đó đã quá muộn để khắc phục. Kết quả là, doanh nghiệp không chỉ mất tiền mà còn bị đình trệ hoạt động, ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài.
 

Trong các dự án xây dựng hoặc đầu tư lớn, rủi ro này còn nghiêm trọng hơn. Những lời hứa "được duyệt nhanh" hoặc "miễn giảm thủ tục" từ những đối tượng này có thể dẫn doanh nghiệp vào những rắc rối pháp lý khó lường. Khi cơ quan chức năng vào cuộc, mọi sai phạm sẽ bị phơi bày, và doanh nghiệp có thể phải đối mặt với án phạt, thậm chí phá sản.
 

Kết quả là thay vì phát triển, doanh nghiệp có thể suy sụp cả về tài chính lẫn uy tín. Điều này còn tạo ra môi trường cạnh tranh không lành mạnh, khi những doanh nghiệp tuân thủ luật pháp lại bị thua thiệt so với những đơn vị lách luật.
 

Vì vậy, việc hiểu rõ và tuân thủ pháp luật không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý mà còn bảo vệ lợi ích lâu dài của mình. Thay vì tìm cách lách luật hay dựa vào cò mồi, doanh nghiệp cần đầu tư vào việc nắm vững các quy định pháp lý và tìm kiếm sự tư vấn từ những chuyên gia pháp luật uy tín. Điều này không chỉ giúp họ an toàn trong hoạt động kinh doanh mà còn góp phần tạo ra môi trường kinh doanh công bằng và bền vững hơn.
 

Tóm lại, biết càng nhiều luật không đồng nghĩa với việc tìm cách tránh né chúng. Thực tế cho thấy, việc tuân thủ pháp luật và thực hiện các quy trình một cách nghiêm túc là điều cần thiết để bảo vệ quyền lợi của mỗi cá nhân và doanh nghiệp, đồng thời đóng góp vào sự phát triển bền vững của xã hội.
 

Mr. Thái Ngọc Sơn - Viện trưởng Viện ILPA