Cao trào của sự việc là khi đoạn clip được đăng tải trên mạng xã hội, nhưng lại bị cắt ghép một chiều, chỉ giữ lại những phần có lợi cho ê-kíp, khiến người ngoài nhìn vào tưởng rằng họ là “nạn nhân bị bắt nạt”, còn cộng đoàn tín hữu trở thành “những kẻ cực đoan, hung hăng”. Một sự thật bị bóp méo, một cộng đồng đức tin bị bôi nhọ, và một di sản văn hóa – tôn giáo của quốc gia bị biến thành công cụ cho sự hư danh.
Nhà thờ – không phải phim trường
Nhà thờ Chính Tòa Hà Nội không chỉ là một công trình kiến trúc mang giá trị nghệ thuật và lịch sử, mà còn là trung tâm sinh hoạt đức tin của hàng triệu người Công giáo trong và ngoài Thủ đô. Từ bao đời nay, nơi đây vẫn là điểm quy tụ những tâm hồn tìm đến Chúa, là không gian tĩnh lặng cho lời cầu nguyện, là biểu tượng của sự gắn kết cộng đồng.
Nguyên tắc tối thiểu khi bước vào nhà thờ là sự tôn kính và khiêm nhường. Người đến hành hương, dù là tín hữu hay du khách, đều phải ý thức rằng: đây không phải công viên để dạo chơi, không phải phim trường để khoe dáng, không phải sân khấu để thể hiện cái tôi. Đó là “mái nhà thiêng liêng”, nơi mọi người bình đẳng trước Thiên Chúa.
Vậy mà, chỉ trong một buổi sáng, nguyên tắc ấy đã bị xâm phạm nghiêm trọng bởi hành vi vô trách nhiệm và thiếu tôn trọng.
Pháp luật không cho phép sự xúc phạm
Để nhìn nhận sự việc công bằng, cần nhắc lại những căn cứ pháp luật cụ thể:
Điều 38 Hiến pháp 2013: “Công dân có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; các nơi thờ tự được pháp luật bảo hộ.”
Điều 8 Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo 2016: mọi tổ chức, cá nhân có nghĩa vụ tôn trọng nơi thờ tự, không được lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để gây mất trật tự công cộng.
Điều 5 Luật Di sản Văn hóa 2001 (sửa đổi 2009): nghiêm cấm hành vi xâm phạm, làm tổn hại di tích, công trình tôn giáo.
Điều 34 Bộ luật Dân sự 2015: mọi tổ chức, cộng đồng đều có quyền được bảo vệ danh dự, uy tín, hình ảnh.
Điều 331 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017): xử lý tội lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Luật sư Nguyễn Văn Sài, Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh, nhận định: “Trong vụ việc này, hành vi quay clip, xua đuổi tín hữu và đăng tải video cắt ghép trên mạng xã hội không đơn thuần là vi phạm ứng xử, mà còn có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Cụ thể, họ đã xâm phạm nơi thờ tự – được pháp luật bảo hộ, đồng thời làm tổn hại danh dự của cộng đồng tôn giáo. Nếu cơ quan chức năng chứng minh được mục đích trục lợi, gây rối trật tự công cộng, thì có thể xử lý ở mức chế tài hành chính, thậm chí hình sự theo Điều 331 Bộ luật Hình sự.”
Ý kiến này cho thấy: pháp luật Việt Nam có đủ công cụ để bảo vệ nơi thờ tự và xử lý hành vi lợi dụng mạng xã hội để xuyên tạc sự thật.
Khi mạng xã hội trở thành “tòa án”
Sự việc này không chỉ dừng lại ở phạm vi một nhà thờ. Nó phản ánh một thực trạng đáng báo động: mạng xã hội đang trở thành “tòa án dư luận”, nơi một đoạn clip cắt ghép có thể dẫn dắt hàng triệu người đến với cái nhìn sai lệch.
Trong khi những tín hữu hiện diện tại chỗ chỉ muốn bảo vệ sự linh thiêng, thì hình ảnh họ lại bị biến dạng, bị gắn nhãn “cực đoan, quá khích”. Đó là sự xúc phạm kép: xúc phạm không gian thờ tự và xúc phạm danh dự con người.
Đặt trong bối cảnh xã hội, hiện tượng “câu view bằng scandal” đang lan tràn. Không ít cá nhân đã cố tình tạo chiêu trò phản cảm nơi công cộng để thu hút sự chú ý, bất chấp hậu quả. Nhưng việc mang những chiêu trò ấy vào nơi linh thiêng như nhà thờ lại là sự tha hóa vượt giới hạn.
Giới hạn của tự do cá nhân
Có người biện minh rằng, quay phim, chụp ảnh là “quyền tự do sáng tạo” của cá nhân. Nhưng tự do nào cũng có giới hạn. Giới hạn ấy chính là sự tôn trọng cộng đồng và không gian chung.
Trong đời sống xã hội, quyền cá nhân luôn đi đôi với nghĩa vụ công dân. Anh có quyền thể hiện, nhưng không được xúc phạm đức tin người khác. Anh có quyền sáng tạo, nhưng không thể biến nơi linh thiêng thành công cụ quảng bá bản thân.
Hành vi của ê-kíp Ngân 98 là minh chứng cho một lối sống lệch lạc: lấy sự phản cảm làm phương tiện, lấy mạng xã hội làm bàn đạp, bất chấp những giá trị thiêng liêng của cộng đồng. Đây không chỉ là vấn đề pháp luật, mà còn là một vấn đề đạo đức.
Cần một cách xử lý nghiêm minh
Từ sự việc này, có thể đưa ra một số kiến nghị:
Cơ quan quản lý văn hóa và thông tin cần điều tra, xử lý nghiêm hành vi lợi dụng nơi thờ tự cho mục đích thương mại, phản cảm, gây rối trật tự công cộng.
Các nền tảng mạng xã hội cần có cơ chế kiểm duyệt, gỡ bỏ kịp thời những video cắt ghép, xuyên tạc, gây tổn hại đến danh dự cộng đồng tôn giáo.
Giáo hội và cộng đoàn tín hữu cần bình tĩnh, nhưng cũng kiên quyết bảo vệ sự linh thiêng của nơi thờ tự, bằng cả đối thoại ôn hòa và cơ sở pháp lý.
Truyền thông chính thống cần lên tiếng để định hướng dư luận, tránh để sự thật bị thao túng bởi những đoạn clip dàn dựng.
TS, Nhà báo Thái Ngọc Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Pháp lý & Công chúng ILPAI, nhấn mạnh: “Đây không chỉ là một vụ việc cá nhân. Nó phản ánh thách thức lớn trong quản lý văn hóa và truyền thông hiện nay. Nhà thờ là không gian tín ngưỡng, được pháp luật bảo hộ như một thiết chế đặc biệt. Nếu không xử lý nghiêm, sẽ tạo tiền lệ nguy hiểm cho các hành vi coi thường di sản văn hóa, coi thường đức tin. Vấn đề ở đây không chỉ là xử phạt một ê-kíp quay phim, mà còn là thông điệp răn đe, khẳng định giới hạn bất khả xâm phạm của sự linh thiêng.”
Sự thật và sự linh thiêng không thể bị bóp méo
Sự việc tại Nhà thờ Chính Tòa Hà Nội ngày 31/8/2025 là một lời cảnh tỉnh: chúng ta đang sống trong thời đại mà ranh giới giữa sự thật và sự dối trá có thể bị đảo lộn chỉ bằng vài nhát cắt ghép video. Nhưng sự thật, pháp luật và sự linh thiêng là những giá trị không thể bị chà đạp.
Chúng ta cần tỉnh táo để phân định đúng sai, cần kiên quyết bảo vệ di sản văn hóa – tôn giáo của dân tộc, và cần nghiêm minh với những hành vi xúc phạm. Bởi nếu hôm nay chúng ta im lặng trước sự xúc phạm nơi thánh đường, thì ngày mai, sự xúc phạm ấy có thể lan rộng đến mọi giá trị thiêng liêng khác của xã hội.
Cầu mong cộng đồng cùng chung tay, để mái nhà thờ ấy mãi mãi là biểu tượng của đức tin, tình yêu và sự thật.
