(Bài bình luận chính luận – Viện Nghiên cứu Pháp lý & Công chúng ILPAI)
Vụ việc và quyết định kỷ luật
Hội đồng Kỷ luật của Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh vừa ban hành quyết định tạm đình chỉ tư cách thành viên trong 6 tháng đối với luật sư N., sinh năm 1983 (chứng chỉ hành nghề số 7754/TP/LS-CCHN, thẻ luật sư số 6604/LS), vì hành vi cung cấp dịch vụ pháp lý cho hai khách hàng có quyền và lợi ích đối lập trong cùng một vụ án dân sự.
Theo hồ sơ, trong vụ tranh chấp quyền sử dụng đất giữa bà N. (nguyên đơn) và ông T., ông Th. (bị đơn), luật sư N. đã nhận ủy quyền đại diện cho cả hai bị đơn. Tại phiên tòa, Thẩm phán đã yêu cầu luật sư rút ủy quyền đối với một trong hai thân chủ. Luật sư N. sau đó xin rút ủy quyền của ông Th.
Tuy nhiên, hành vi này vẫn bị xác định là vi phạm nghiêm trọng Điều 9, Luật Luật sư, khi “cung cấp dịch vụ pháp lý cho khách hàng có quyền, lợi ích đối lập trong cùng vụ việc”. Trong quá trình xem xét, luật sư N. có lập luận rằng mình không ký hợp đồng có thù lao, nhưng lại xuất trình ba hợp đồng dịch vụ pháp lý (dù không ghi thù lao) – được đánh giá là thiếu trung thực, có dấu hiệu đối phó.
Sau khi cân nhắc các tình tiết tăng nặng – giảm nhẹ, Đoàn Luật sư TP.HCM đã áp dụng hình thức tạm đình chỉ tư cách thành viên trong 6 tháng theo Khoản 2, Điều 30 Quy chế số 50 về Kỷ luật luật sư và tổ chức hành nghề luật sư. Quyết định này có hiệu lực ngay và luật sư có quyền khiếu nại lên Liên đoàn Luật sư Việt Nam trong vòng 15 ngày.
Cơ sở pháp lý và nguyên tắc nghề nghiệp bị vi phạm
Luật Luật sư 2006 (sửa đổi, bổ sung 2012) quy định rõ:
Hội đồng Kỷ luật của Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh vừa ban hành quyết định tạm đình chỉ tư cách thành viên trong 6 tháng đối với luật sư N., sinh năm 1983 (chứng chỉ hành nghề số 7754/TP/LS-CCHN, thẻ luật sư số 6604/LS), vì hành vi cung cấp dịch vụ pháp lý cho hai khách hàng có quyền và lợi ích đối lập trong cùng một vụ án dân sự.
Theo hồ sơ, trong vụ tranh chấp quyền sử dụng đất giữa bà N. (nguyên đơn) và ông T., ông Th. (bị đơn), luật sư N. đã nhận ủy quyền đại diện cho cả hai bị đơn. Tại phiên tòa, Thẩm phán đã yêu cầu luật sư rút ủy quyền đối với một trong hai thân chủ. Luật sư N. sau đó xin rút ủy quyền của ông Th.
Tuy nhiên, hành vi này vẫn bị xác định là vi phạm nghiêm trọng Điều 9, Luật Luật sư, khi “cung cấp dịch vụ pháp lý cho khách hàng có quyền, lợi ích đối lập trong cùng vụ việc”. Trong quá trình xem xét, luật sư N. có lập luận rằng mình không ký hợp đồng có thù lao, nhưng lại xuất trình ba hợp đồng dịch vụ pháp lý (dù không ghi thù lao) – được đánh giá là thiếu trung thực, có dấu hiệu đối phó.
Sau khi cân nhắc các tình tiết tăng nặng – giảm nhẹ, Đoàn Luật sư TP.HCM đã áp dụng hình thức tạm đình chỉ tư cách thành viên trong 6 tháng theo Khoản 2, Điều 30 Quy chế số 50 về Kỷ luật luật sư và tổ chức hành nghề luật sư. Quyết định này có hiệu lực ngay và luật sư có quyền khiếu nại lên Liên đoàn Luật sư Việt Nam trong vòng 15 ngày.
Cơ sở pháp lý và nguyên tắc nghề nghiệp bị vi phạm
Luật Luật sư 2006 (sửa đổi, bổ sung 2012) quy định rõ:
- Điều 9, Khoản a: “Luật sư không được nhận, thực hiện vụ việc có quyền, lợi ích đối lập nhau giữa các khánh hàng trong cùng một vụ việc hoặc vụ việc liên quan.”
- Điều 22, Khoản 2: “Luật sư phải trung thực, khách quan, tôn trọng sự thật, giữ bí mật thông tin của khách hàng.”
Đây là nguyên tắc cốt lõi của đạo đức nghề nghiệp, nhằm bảo đảm tính độc lập và trung thực trong hành nghề, cũng như giữ vững niềm tin của xã hội vào vai trò bảo vệ công lý của giới luật sư.
Việc cùng lúc đại diện cho hai bên có lợi ích xung đột không chỉ gây nguy cơ xung đột thông tin, mà còn làm suy giảm uy tín cá nhân và tổ chức hành nghề, phá vỡ chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp được Liên đoàn Luật sư Việt Nam xác lập trong Quy tắc Đạo đức và Ứng xử nghề nghiệp luật sư (ban hành năm 2019).
Nhìn từ góc độ quản trị pháp lý và cảnh báo cho doanh nghiệp
Sự việc của luật sư N. không chỉ là câu chuyện nội bộ của giới luật sư mà còn là bài học quản trị pháp lý đáng lưu ý cho doanh nghiệp và tổ chức. Trong bối cảnh thị trường dịch vụ pháp lý ngày càng mở rộng, nhiều đơn vị thường thuê luật sư theo mối quan hệ quen biết mà không kiểm tra xung đột lợi ích, dẫn đến rủi ro khi luật sư từng hoặc đang bảo vệ quyền lợi cho đối thủ.
Viện ILPAI khuyến nghị các doanh nghiệp:
Việc cùng lúc đại diện cho hai bên có lợi ích xung đột không chỉ gây nguy cơ xung đột thông tin, mà còn làm suy giảm uy tín cá nhân và tổ chức hành nghề, phá vỡ chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp được Liên đoàn Luật sư Việt Nam xác lập trong Quy tắc Đạo đức và Ứng xử nghề nghiệp luật sư (ban hành năm 2019).
Nhìn từ góc độ quản trị pháp lý và cảnh báo cho doanh nghiệp
Sự việc của luật sư N. không chỉ là câu chuyện nội bộ của giới luật sư mà còn là bài học quản trị pháp lý đáng lưu ý cho doanh nghiệp và tổ chức. Trong bối cảnh thị trường dịch vụ pháp lý ngày càng mở rộng, nhiều đơn vị thường thuê luật sư theo mối quan hệ quen biết mà không kiểm tra xung đột lợi ích, dẫn đến rủi ro khi luật sư từng hoặc đang bảo vệ quyền lợi cho đối thủ.
Viện ILPAI khuyến nghị các doanh nghiệp:
- Kiểm tra tiền sử hành nghề của luật sư hoặc tổ chức luật sư trước khi ký hợp đồng dịch vụ, đặc biệt trong các vụ tranh chấp dân sự, thương mại, lao động.
- Yêu cầu điều khoản “cam kết không xung đột lợi ích” trong hợp đồng dịch vụ pháp lý, có giá trị ràng buộc và chế tài rõ ràng.
- Lưu trữ hồ sơ pháp lý minh bạch, tránh thuê cùng một tổ chức hoặc luật sư cho các bên đối lập trong cùng hệ sinh thái doanh nghiệp.
- Định kỳ rà soát hợp đồng dịch vụ pháp lý, nhằm phát hiện sớm rủi ro “đạo đức hành nghề” của các đối tác pháp lý.
Từ đạo đức nghề nghiệp đến trách nhiệm xã hội
Luật sư không chỉ là người hành nghề, mà còn là người bảo vệ công lý, đại diện cho tiếng nói của lẽ phải. Việc vi phạm đạo đức hành nghề – dù chỉ trong một vụ việc – vẫn gây tổn thương cho niềm tin xã hội vào nghề luật sư nói riêng, và hệ thống tư pháp nói chung.
Trong quan điểm của Viện ILPAI, việc xử lý kỷ luật kịp thời và nghiêm khắc là bước đi cần thiết để tái lập kỷ cương nghề nghiệp, đồng thời củng cố chuẩn mực hành xử cho các thế hệ luật sư trẻ. Đó không chỉ là “hình phạt”, mà là bài học đạo đức nghề nghiệp mang tính cảnh tỉnh và nhân văn.
Quyết định đình chỉ luật sư N. cho thấy một thông điệp rõ ràng: “Hành nghề luật sư không chỉ cần kiến thức pháp lý, mà trước hết phải có đạo đức, trung thực và lòng tôn trọng công lý.”
Giữ được nguyên tắc đó – nghề luật sư mới có thể tồn tại vững vàng, được xã hội tin tưởng và tôn trọng.
Doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức khi lựa chọn dịch vụ pháp lý cần thận trọng, kiểm soát chặt chẽ xung đột lợi ích – đó cũng chính là bản lĩnh quản trị pháp lý hiện đại, hướng tới nền kinh doanh minh bạch và phát triển bền vững mà Viện ILPAI luôn theo đuổi.
