Nhiều người tin tưởng bạn bè, người thân nên cho vay tiền “bằng miệng” hoặc chỉ chuyển khoản mà không viết giấy nợ. Đến khi người vay không trả, chuyện “đòi tiền” trở nên rắc rối: kiện được không, có bị xem là “lừa đảo” không? TS. Thái Ngọc Sơn – Viện trưởng Viện ILPAI tư vấn rõ từng trường hợp.
Bà Nguyễn Thanh Hải hỏi: Tôi có cho bạn thân vay 200 triệu đồng, chỉ nói miệng và chuyển khoản, không viết giấy. Giờ người đó không trả, còn chặn liên lạc.
Xin hỏi: Tôi có thể kiện để đòi lại không? Tin nhắn và sao kê ngân hàng có đủ làm bằng chứng không? Khi nào hành vi này bị xem là “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”?
TS Thái Ngọc Sơn trả lời:
Theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vay tài sản có thể được xác lập bằng lời nói, hành vi hoặc văn bản.
Nghĩa là, nếu bạn có bằng chứng thể hiện rõ việc vay mượn và nghĩa vụ trả nợ, thì vẫn có quyền khởi kiện đòi lại tiền.
Các loại chứng cứ được tòa chấp nhận gồm:
Xin hỏi: Tôi có thể kiện để đòi lại không? Tin nhắn và sao kê ngân hàng có đủ làm bằng chứng không? Khi nào hành vi này bị xem là “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”?
TS Thái Ngọc Sơn trả lời:
Theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vay tài sản có thể được xác lập bằng lời nói, hành vi hoặc văn bản.
Nghĩa là, nếu bạn có bằng chứng thể hiện rõ việc vay mượn và nghĩa vụ trả nợ, thì vẫn có quyền khởi kiện đòi lại tiền.
Các loại chứng cứ được tòa chấp nhận gồm:
- Sao kê ngân hàng thể hiện khoản chuyển tiền có nội dung “cho vay” hoặc “vay mượn”;
- Tin nhắn, email, ghi âm cuộc nói chuyện về việc vay và hẹn trả;
- Người làm chứng hoặc xác nhận của bên thứ ba.
Lưu ý: Nếu bạn chỉ chuyển khoản “im lặng” không kèm nội dung, việc chứng minh sẽ khó khăn hơn, vì tòa có thể coi đó là giao dịch khác (như trả nợ, tặng cho...).
Về hành vi không trả tiền bị xem là “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”? Theo Điều 174 và 175 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017):
Về hành vi không trả tiền bị xem là “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”? Theo Điều 174 và 175 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017):
- Nếu người vay dùng thủ đoạn gian dối để vay, rồi bỏ trốn, tẩu tán tài sản hoặc cố tình không trả, thì có thể bị xử lý hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
- Mức phạt tù có thể từ 6 tháng đến 20 năm, tùy số tiền chiếm đoạt.
Ngược lại, nếu người vay chỉ mất khả năng chi trả tạm thời, không có ý chiếm đoạt, thì đây là tranh chấp dân sự, không bị xử lý hình sự.
Cách làm đơn khởi kiện đòi nợ
Người cho vay có thể nộp đơn khởi kiện dân sự tại Tòa án nhân dân nơi người vay cư trú hoặc làm việc. Hồ sơ gồm:
- Đơn khởi kiện;
- Chứng cứ vay nợ (sao kê, tin nhắn, ghi âm…);
- CMND/CCCD của người cho vay;
- Biên lai nộp tạm ứng án phí (theo quy định).
Nếu có dấu hiệu lừa đảo (bỏ trốn, tẩu tán tài sản), người cho vay có thể gửi đơn tố cáo đến Công an cấp huyện để điều tra hình sự.
Lời khuyên: “Cho vay tiền mà không viết giấy giống như mở cánh cửa không khóa. Khi tin tưởng vượt quá pháp luật, rủi ro sẽ luôn thuộc về người tốt. Hãy nhớ: chỉ cần một tờ giấy, một dòng xác nhận, bạn đã bảo vệ được công sức của mình.” – TS. Thái Ngọc Sơn
Vay tiền không giấy vẫn có thể đòi được, nếu có đủ chứng cứ. Nhưng để tránh tranh chấp, người dân nên lập giấy vay, ghi rõ số tiền, lãi suất, thời hạn, và có chữ ký hai bên.
Lời khuyên: “Cho vay tiền mà không viết giấy giống như mở cánh cửa không khóa. Khi tin tưởng vượt quá pháp luật, rủi ro sẽ luôn thuộc về người tốt. Hãy nhớ: chỉ cần một tờ giấy, một dòng xác nhận, bạn đã bảo vệ được công sức của mình.” – TS. Thái Ngọc Sơn
Vay tiền không giấy vẫn có thể đòi được, nếu có đủ chứng cứ. Nhưng để tránh tranh chấp, người dân nên lập giấy vay, ghi rõ số tiền, lãi suất, thời hạn, và có chữ ký hai bên.
